ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η επιδίωξη της ψυχικής υγείας είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και κοινωνικής θέσης. Αυτή η πεποίθηση διέπει το έργο μας.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΓΟΝΕΩΝ

Η οικογένεια είναι ένα δυναμικό σύστημα που αποτελεί τη βάση της κοινωνίας μας. Μέσα από την οικογένεια μεγαλώνουμε ως παιδιά, εξελισσόμαστε ως έφηβοι και αργότερα ως ενήλικες καλούμαστε να δημιουργήσουμε τη δική μας οικογένεια. Στην οικογένεια που δημιουργούμε ως ενήλικες πολλές φορές είμαστε σύζυγοι αλλά και γονείς ταυτόχρονα.

Παρ’ όλο του το μεγαλείο, ο ρόλος του γονιού κρύβει συχνά πολλές δυσκολίες. Μία από τις μεγαλύτερες είναι το γεγονός ότι κανένας δε γεννιέται γονιός, αλλά γίνεται στην πορεία της ζωής του. Συνεπώς, οι γονείς καλούνται να μεγαλώσουν το παιδί τους ερχόμενοι αντιμέτωποί με ποικίλες αντιξοότητες και κυρίως με τις δικές τους αδυναμίες, λάθη και τις προσωπικές τους εμπειρίες ως παιδιά.

Συχνά οι γονείς βρίσκονται απέναντι σε προβλήματα σε σχέση με τα παιδιά τους. Στη διάρκεια της ανάπτυξης του ένα παιδί μπορεί να παρουσιάσει ποικίλες δυσκολίες π.χ.:

οργανικές (σύνδρομα, νοσήματα, αναπηρίες, κινητικές δυσκολίες κτλ.)
οικογενειακές (προβλήματα στην οικογένεια, διαζύγιο, απώλεια, θάνατο, κακοποίηση, προβλήματα συμπεριφοράς στο σπίτι κτλ.)
αναπτυξιακές (μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα λόγου κτλ.)
κοινωνικές (προβλήματα στο σχολείο, δυσκολία σχολικής προσαρμογής, φυγή από το σχολείο, προβλήματα κοινωνικοποίησης κτλ.)
συναισθηματικές (άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση κτλ).

Η συμβουλευτική γονέων έρχεται να στηρίξει το γονέα στο δύσκολο έργο του να βοηθήσει το παιδί του να ξεπεράσει τις δυσκολίες του, να αναπτυχθεί και να ωριμάσει. Παρά την ονομασία της, ο όρος "συμβουλευτική" δεν αναφέρεται σε μια σειρά συμβουλών. Ο ειδικός συχνά δίνει κάποιες συγκεκριμένες συμβουλές για κάποια θέματα στους γονείς, όμως αυτό είναι μόνο ένα μέρος της διαδικασίας. Στη συμβουλευτική γονέων οι γονείς φέρνουν προς συζήτηση οτιδήποτε τους απασχολεί σε σχέση με το παιδί.

Συχνά αυτές οι συναντήσεις έχουν εκπαιδευτικό και προληπτικό χαρακτήρα και επικεντρώνονται στην ευαισθητοποίηση των γονέων και στην αλλαγή της στάσης τους μέσα στην οικογένεια. Ο ειδικός, ως παρατηρητής εξωτερικός, προσφέρει μία διαφορετική ερμηνεία, "μια νέα ματιά" στους γονείς κι έτσι μπορεί να ανοίξει εναλλακτικές διόδους αντιμετώπισης του προβλήματος. Έτσι αλλάζοντας οι γονείς, αλλάζει και το παιδί.

Η συμβουλευτική γονέων έχει τη μορφή ατομικών συναντήσεων με ένα ειδικό και με τους γονείς ή με τον κηδεμόνα του παιδιού / εφήβου. Πολλές φορές η συμβουλευτική γονέων γίνεται παράλληλα με την θεραπεία του παιδιού.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΑΙΔΙΟΥ

Η παιδική ηλικία είναι η πιο κρίσιμη για την ανάπτυξη του ατόμου. Μεγαλώνοντας το παιδί μαθαίνει να σχετίζεται με τους γονείς και τα αδέρφια του και τους συνομήλικους του, μαθαίνει και παίζει ανάλογα με την ηλικία του και τις δυνατότητες του και σιγά-σιγά μαθαίνει να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του σε σχέση με το περιβάλλον που βρίσκεται.

Συχνά όμως παρουσιάζονται διάφορα προβλήματα στην ανάπτυξη του παιδιού. Μερικά από αυτά είναι:

δυσκολίες ύπνου και διατροφής
ενούρηση
ευκόπριση
διαταραχές λόγου
προβλήματα συμπεριφοράς
επιθετικότητα και κατάθλιψη
προβλήματα κοινωνικοποίησης και συμπεριφοράς
προβλήματα μάθησης, συγκέντρωσης και προσοχής
μαθησιακές δυσκολίες
άγχος
χαμηλή αυτοπεποίθηση
ψυχοσωματικά προβλήματα κτλ.

Συνήθως αυτές οι δυσκολίες χρειάζονται άμεσα θεραπευτική παρέμβαση.

Η ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών είναι θεραπεία που χρησιμοποιεί την επικοινωνία ως θεραπευτικό μέσο. Μέσα από την ψυχολογική υποστήριξη το παιδί ενθαρρύνεται να εκφράσει τα προβλήματά του και ό,τι θέματα το απασχολούν μέσα από το λόγο, το παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες όπως τη ζωγραφική, κατασκευές, πλαστελίνη, παραμύθι, κουκλοθέατρο κτλ. Συχνά στις συνεδρίες με τα παιδιά ο λόγος μπορεί να αποκτά δευτερεύοντα ρόλο και το παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιχνίδι ή τις άλλες δραστηριότητες ως μέσο έκφρασης για να εξωτερικεύσει τις αντιφάσεις του απέναντι σε διάφορες καταστάσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί μπορεί να καταλάβει τα συναισθήματα του και να βρει λύση σε προβλήματα. Ο ρόλος του θεραπευτή είναι να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον όπου το παιδί μπορεί να εμπιστευτεί για να εκφράσει αυτά που το απασχολούν.

Η ψυχολογική υποστήριξη παιδιών είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο. Πολλές φορές η συμβουλευτική γονέων μπορεί να είναι απαραίτητη συγχρόνως με τη θεραπεία του παιδιού με σκοπό οι γονείς να στηρίξουν από την πλευρά τους τη θεραπεία του παιδιού.

Είναι απαραίτητο οι συνεδρίες με το παιδί να λαμβάνουν χώρο την ίδια μέρα και ώρα κάθε βδομάδα και κατά προτίμηση στην ίδια αίθουσα. Η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΦΗΒΟΥ

Η εφηβεία είναι η μεταβατική περίοδος μεταξύ του κόσμου των παιδιών και των ενηλίκων. Η μετάβαση από την παιδικότητα στην ενηλικίωση φέρνει μια αναστάτωση στον έφηβο που καλείται να τη διαχειριστεί. Η μετάβαση γίνεται πιο ομαλή όταν ο έφηβος διαθέτει τις κατάλληλες ψυχικές αντοχές κι ένα υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά πολλές φορές μπορεί ο έφηβος να έχει την ανάγκη για επιπλέον στήριξη σε αυτή την περίοδο της ζωής του.

Συχνά προκύπτουν συγκεκριμένες δυσκολίες στην εφηβεία όπως:

μαθησιακές δυσκολίες
κοινωνικές δυσκολίες
προβλήματα συμπεριφοράς
χρήση ουσιών
προβλήματα ταυτότητας φύλλου
άγχος
κατάθλιψη
διατροφικές διαταραχές κτλ.

Η ψυχολογική υποστήριξη αποτελεί μια διεργασία μέσα στην οποία ο έφηβος μπορεί να διαπραγματευτεί τα προσωπικά του ζητήματα που τον απασχολούν σε αυτή τη μεταβατική περίοδο. Πολλές φορές μέσα στις συνεδρίες ο έφηβος έχει την ευκαιρία να ξαναβιώσει ή και να επαναλάβει και να λύσει θέματα που του παρουσιάστηκαν στην παιδική ηλικία αλλά έμειναν άλυτα ή θέματα που παρουσιάστηκαν κατά την εφηβική ηλικία και είναι αναγκαίο να ξεπεραστούν.

Η συμβουλευτική εφήβων χρησιμοποιεί ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας το λόγο χωρίς όμως να αποκλείονται και άλλα μέσα έκφρασης π.χ.

εικαστικές τέχνες
παραμύθι
παιχνίδι κτλ.

Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να γίνει σε ατομικό και σε ομαδικό πλαίσιο ανάλογα με τις ανάγκες του θεραπευόμενου έφηβου. Η επαφή με τους γονείς είναι καλό να γίνεται παρουσία του εφήβου και δίνεται μεγάλη βάση στην έννοια του απορρήτου.

Ενημέρωση

_{ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑΣ}

Το κάθε παιδί μαθαίνει να μιλά με το δικό του ρυθμό. Υπάρχουν ωστόσο κοινά σημεία σ’ αυτή τη διαδικασία.

2-3 ΕΤΩΝ

η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από ξένους
κατανοεί τις έννοιες ''όλα'' και ''πολλά''
ζητά αντικείμενα με το όνομά τους
αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος
εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα
απαντά σε απλές ερωτήσεις
ακούει ιστορίες και τραγούδια
κάνει ερωτήσεις με 2 λέξεις
χρησιμοποιεί στον λόγο του ρήματα, προθέσεις και άρθρα
καταλαβαίνει τις έννοιες ''ποιος'', ''γιατί'', πόσα είναι''
δημιουργεί προτάσεις με 3-4 λέξεις της μορφής Υ-Ρ-Α
έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 - 900 λέξεις
έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 250 λέξεις ή περισσότερες (παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη λεξιλογίου κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου)
μιλάει δυνατά
εμφανίζονται γραμματικά και συντακτικά λάθη
παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει
εκφέρει τα μισά φωνήματα της μητρικής του γλώσσας
ο λόγος του παιδιού είναι κατανοητός 50 – 75 %

3-4 ΕΤΩΝ

ακολουθεί σύνθετες εντολές (2-3 μέρη)
καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες (πάνω – κάτω, μεγάλο – μικρό)
αναγνωρίζει τα αντικείμενα με το όνομά τους και καταλαβαίνει τη λειτουργία τους
απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις ''ποιος'', ''που'', ''γιατί'', ''τι''
εκφράζει συναισθήματα
δημιουργεί προτάσεις με 4 – 5 λέξεις
έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 1.200 – 2.000 λέξεις
έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1.500 λέξεις
βελτιώνει τα γραμματικά και συντακτικά λάθη
χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων
χρησιμοποιεί σωστά τα πρόσωπα ''είμαι'' και ''είναι'' μέσα στις προτάσεις
συμμετέχει σε συζητήσεις
έχει κατακτήσει την πλειοψηφία των φωνημάτων
ο λόγος του παιδιού είναι κατανοητός 80%

4-5 ΕΤΩΝ

καταλαβαίνει αριθμούς μέχρι το 3
αναγνωρίζει τουλάχιστον 3 - 6 βασικά χρώματα
γνωρίζει τη χρήση των αντικειμένων
καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου
βάζει γεγονότα σε σωστή χρονική σειρά
δίνει ολοκληρωμένες απαντήσεις
δημιουργεί σύνθετες προτάσεις με 4-8 λέξεις
έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 2.800 λέξεις
έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις
χρησιμοποιεί σωστά τη γραμματική και τη σύνταξη προτάσεων
ακούει μία ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις
αναπαράγει επιτυχώς μία ιστορία
περιγράφει τη μέρα του στο σχολείο
παράγει τα φωνήματα με ακρίβεια 90%

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕΤΕ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΑΣ

να μιλάτε στο παιδί με ήρεμο και ζεστό τρόπο
να ονομάζεται οικεία άτομα και πρόσωπα της καθημερινής ζωής
να του λέτε τι κάνετε
τραγουδήστε και γελάστε μαζί του
κάντε αστείες φατσούλες (ενδυναμώνουν τους μυς που βοηθούν στην ομιλία)
μιμηθείτε ήχους και φωνές της καθημερινότητας (ζώα – αυτοκίνητα)
χρησιμοποιείτε παιχνίδια που βγάζουν ήχους καθώς και κρεμαστά αντικείμενα που μπορεί να τα βλέπει και να τα πιάνει
καθίστε μπροστά στον καθρέφτη και αναγνωρίστε τους εαυτούς σας
εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του και εξηγήστε λέξεις που δεν καταλαβαίνει
να μιλάτε κανονικά, χρησιμοποιώντας γραμματικά σωστές προτάσεις και αποφεύγετε τις λέξεις όπως ''μαμ'', ''νάνι''
επαναλάβετε τη λέξη που δε λέει σωστά αλλά μη του ζητήσετε να την εκφέρει
παίξτε μαζί του με μπάλες/ κύβους/ κουζινικά/ κουτιά/ ενσφηνώσεις/ παζλ
διαβάστε του βιβλία με εικόνες
παίξτε παιχνίδια μίμησης ρόλων
μάθετε στο παιδί σας πώς να λέει ιστορίες
χρησιμοποιείτε χρονικές (τώρα, μετά, πριν) και τοπικές έννοιες (πάνω, κάτω, πίσω) ώστε να αντιλαμβάνεται το παιδί το χώρο και το χρόνο
ενθαρρύνεται τη ζωγραφική
διηγηθείτε ιστορίες ο ένας στον άλλο
ολοκληρώστε τον ελεύθερό του χρόνο με εμπειρίες έξω από το σπίτι

Να μη ξεχνάτε ότι το παιδί χρειάζεται να το ενθαρρύνουμε και να το επαινούμε για κάθε μικρή πρόοδο που σημειώνει. Το παιδί τότε χαίρεται και συνεχίζει να προσπαθεί ώστε να το κάνει ακόμα καλύτερα!!!

Η δυσλεξία στη σχολική ηλικία

Η δυσλεξία είναι μία ειδική μαθησιακή δυσκολία, η οποία παρεμποδίζει την εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης από παιδιά που έχουν όλες τις ικανότητες και δυνατότητες για τις εργασίες αυτές. Είναι δηλαδή παιδιά με κανονική ή ανώτερη νοημοσύνη, που ωστόσο δυσκολεύονται να εφαρμόσουν τους ορθογραφικούς και γραμματικούς κανόνες αλλά και να διαβάσουν άνετα. Η δυσλεξία λοιπόν αφορά στο γραπτό λόγο και όχι στον προφορικό.

Τα συμπτώματα της δυσλεξίας ανά κατηγορία είναι τα εξής:

ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΑΝΑΓΝΩΣΗ/ΓΡΑΦΗ)

Κάνει αντιστροφές γραμμάτων - αριθμών (ε αντί για 3)
Κάνει αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων (ή συλλαβών) στην ίδια λέξη (πότι ή πι ή τοτόπι αντί για τόπι)
Χρησιμοποιεί καθρεφτική ανάγνωση ή γραφή (εμ αντί με)
Προβαίνει σε αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας (διαβάζουν ή γράφουν κοντός αντί για χαμηλός)
Μπερδεύει παρόμοια "ηχητικά" και σχηματικά γράμματα όπως τα "φ" με τα "θ","β" με "δ","π" με "μπ" κτλ
Γράφει μία λέξη στην ίδια σελίδα με πολλούς τρόπους χωρίς να αναγνωρίζει το σωστό
Δυσκολεύεται να κατανοήσει το νόημα του κειμένου (μάθημα) εκτός και αν του το διαβάσει ή του το διηγηθεί κάποιος άλλος
Διαβαζει αργα και συλλαβιστα
Μπερδεύει λέξεις που μοιάζουν οπτικά. Δηλαδή διαβάζει «τέρατα» αντί «τεράστια», «περίπτερο» αντί «περίπατο».
Δεν υπάρχει λογική σειρά στην οργάνωση του γραπτού του/της
Δεν γράφει ολοκληρωμένες προτάσεις.
Δεν βγαίνει νόημα από αυτά που γράφει (ασάφειες).
Δεν ξέρει να βάζει τόνους
Δεν βάζει σημεία στίξης
Κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους
Ακατάστατη και ακαταλαβίστικη γραφή
Λάθη στην αντιγραφή από τον πίνακα
Λάθη αδικαιολόγητα και διαφορετικά στην ορθογραφία

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ

Έχει δυσκολία στην εκτέλεση έργων που προϋποθέτουν προσανατολισμό στο χώρο και στον χρόνο.
Συγχέει το δεξιά - αριστερά, βορράς - νότος, χθες - αύριο.
Δυσκολεύεται να διαβάσει σωστά τον χάρτη ή να μάθει την ώρα.
Τα προβλήματα προσανατολισμού επηρεάζουν ακόμη καθημερινές λειτουργίες όπως την διαδικασία που φοράει τα ρούχα του, που δένει τα κορδόνια των παπουτσιών του, και γενικότερα έχει πρόβλημα στην επίγνωση του χρόνου.
Δεν μπορεί να επαναλάβει με την σωστή σειρά τις μέρες τις εβδομάδες, τους μήνες, την προπαίδεια.

ΜΝΗΜΗ

Δυσκολεύεται να θυμηθεί και συνεπώς να εκτελέσει μια σειρά προφορικών εντολών , να πει τους μήνες με την σειρά, να αριθμήσει τους ζυγούς, να μάθει την προπαίδεια.
Δυσκολεύεται να μάθει ημερομηνίες, τοποθεσίες, ονόματα, χώρες, πρωτεύουσες.
Έχει ανεπάρκεια βραχύχρονης και μακροπρόθεσμης μνήμης, που έχει σαν αποτέλεσμα να ξεχνά τις οδηγίες του δασκάλου, τις εργασίες που έχει να κάνει για το σχολείο, που είναι τα πράγματά του.

Όμως:

έχουν γρήγορη αντίληψη,
συχνά ξαφνιάζουν με την οξυδέρκεια των παρατηρήσεων τους,
έχουν ικανότητες συνδυαστικές
κρίνουν και οδηγούνται σε λογικά συμπεράσματα μετά από επεξεργασία δεδομένων
έχουν έφεση στην μηχανολογία, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές
έχουν γόνιμη φαντασία, χιούμορ και επινοητικότητα.

Θ. Χατζηαρτεμίου, Ειδική παιδαγωγός

Κατάθλιψη στην παιδική ηλικία

Η κατάθλιψη στα παιδιά είναι μια κατάσταση που δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Επειδή είναι δυνατόν να χρονίσει, απαιτεί μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά του παιδιού και των γονέων του για να την αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Είναι γνωστό ότι με την κατάθλιψη αυξάνει η επικινδυνότητα για απόπειρα αυτοκτονίας.

Επίσης, η κατάθλιψη στα παιδιά είναι μια κατάσταση που είναι δυνατόν να ξεφύγει τη διάγνωση. Τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και αντ’ αυτού παρουσιάζουν συνεχώς σωματικά συμπτώματα, ευερεθιστότητα, απομόνωση, κ.α. Ως αποτέλεσμα, το καταθλιπτικό παιδί που υποφέρει πολύ, δεν αντιμετωπίζεται και απορρίπτεται ως ενοχλητικό, τεμπέλικο ή άτακτο. Οι ενήλικες δηλαδή δεν αναγνωρίζουν εύκολα τα συμπτώματα της κατάθλιψης και δεν δίνουν τη δέουσα σημασία στο παιδί. Μερικές φορές, το πρώτο σύμπτωμα για το οποίο οι ενήλικες πρέπει να ενεργήσουν είναι η απόπειρα αυτοκτονίας. Επομένως, έχει μεγάλη σημασία να γίνεταιέγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της κατάθλιψης.

Επιδημιολογία

Έχει υπολογιστεί ότι το 2-4% των παιδιών πάσχουν από κατάθλιψη. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται με την ηλικία και φτάνει περίπου στο 13% για τα παιδιά των 10 ετών και περίπου στο 20-30% για άτομα στην όψιμη εφηβική και μετεφηβική ηλικία. Επίσης, έχει υπολογιστεί ότι περίπου 1 στα 5 παιδιά και έφηβοι που παραπέμπονται σε παιδοψυχιατρικά τμήματα μπορεί να παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμπτώματα.

Διάγνωση

Σύμφωνα με τα έγκυρα συστήματα ταξινόμησης, η διάγνωση της κατάθλιψης έχει ως βασικό κριτήριο την ύπαρξη μιας διαταραχής του συναισθήματος με τη μορφή της δυσφορικής διάθεσης. Παράλληλα με αυτό συνήθως υπάρχει η αίσθηση της απώλειας της ευχαρίστησης από τη ζωή (ανηδονία). Τα διαγνωστικά κριτήρια της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSMIV), όταν έχουμε ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο, αναφέρουν και τα εξής χαρακτηριστικά:

Διαταραχή της όρεξης
Αϋπνία ή υπερυπνία
Ψυχοκινητική ανησυχία
Έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης από τις συνήθεις δραστηριότητες
Συγκέντρωση και επαναλαμβανόμενες ιδέες.

Δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί η κατάθλιψη στα παιδιά και στους εφήβους. Είναι απαραίτητο να γίνει συνέντευξη του παιδιού ή του εφήβου χωρίς την παρουσία του γονιού. Τα ίδια τα παιδιά μπορούν να δώσουν καλύτερη περιγραφή για το πώς αισθάνονται. Ο γονείς μπορούν να δώσουν πληροφορίες για διαταραχή στις συμπεριφορές, ενώ πολύ συχνά δεν γνωρίζουν πως αισθάνονται τα παιδιά τους και ακόμα αγνοούν αν τα παιδιά τους παρουσιάζουν ιδέες αυτοκτονίας.

Πληροφορίες από το σχολείο και τους δασκάλους
Χρησιμοποίηση διάφορων ερωτηματολογίων, στα οποία απαντούν τα ίδια τα παιδιά, όπως το CDI (ερωτηματολόγιο παιδικής κατάθλιψης).
Γνωστή ημιδομημένη συνέντευξη είναι το kiddie-sads, το οποίο στηρίζεται στο διαγνωστικό σύστημα DSMIV. Σημαντικό είναι να αναζητείται κατά τη συνέντευξη η ύπαρξη ιδεών αυτοκτονίας και η απώλεια βάρους, τα οποία είναι ενδεικτικά για σοβαρές ψυχοπαθολογικές διαταραχές.
Κλινική εικόνα

Προσχολική ηλικία

Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι δύσκολο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Παρουσιάζουν, όμως, κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα που είναι ενδεικτικά για την κατάθλιψη.

Αυτά είναι:

Κλάμα, άρνηση για λήψη τροφής, διαταραγμένος ύπνος, επιβράδυνση της σωματικής τους ανάπτυξης χωρίς να υπάρχουν οργανικά ευρήματα, απομόνωση και κούνημα εμπρός-πίσω (zocking), υπάρχουν επίσης ενδείξεις ελαφράς νοητικής υστέρησης.

Λανθάνουσα ηλικία

Τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Στην ηλικία αυτή η κατάθλιψη μπορεί να εκφραστεί με τα εξής συμπτώματα:

Σχολική αποτυχία με δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής.
Ευερεθιστότητα, δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις και αδυναμία να αντέξουν ακόμα και μικρές μετακινήσεις.
Ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι επίσης συχνά κοιλιακά άλγη, κεφαλαλγίες, εγκόπριση.

Στην ηλικία αυτή τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, αλλά όχι ότι έχουν κατάθλιψη. Αναφέρουν ότι αισθάνονται πλήξη, ότι βαριούνται και ότι δεν έχουν ενδιαφέρον να κάνουν πράγματα.

Συνοσηρότητα της κατάθλιψης με άλλες ψυχιατρικές καταστάσεις

Σε παιδιά με διάγνωση της κατάθλιψης μπορεί να παρουσιάζονται συμπτώματα που ανήκουν σε άλλες διαγνωστικές κατηγορίες.

Διαταραχές της διαγωγής
Αγχώδεις καταστάσεις
Μαθησιακές δυσκολίες
Άρνηση για σχολείο
Υπερκινητικότητα

Αιτιολογία της κατάθλιψης

Η αιτιολογία της κατάθλιψης σε παιδιά και εφήβους φαίνεται να είναι πολυπαραγοντική και συμπεριλαμβάνει γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Στην προσχολική ηλικία τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, αλλά όχι την κατάθλιψη.

Τα παιδιά των καταθλιπτικών γονιών έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν κατάθλιψη. Σε παιδιά με συγγενείς πρώτου βαθμού με κατάθλιψη παρατηρείται αύξηση της συχνότητας των καταθλιπτικών διαταραχών. Στις οικογένειες η αυξημένη συχνότητα της κατάθλιψης δεν οφείλεται μόνο σε βιολογικούς, αλλά και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η βιολογική υπόθεση υποστηρίζεται επίσης από το γεγονός ότι η κατάθλιψη στους ενήλικες αντιμετωπίζεται επιτυχώς με φαρμακευτική αγωγή. Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις που να υποδεικνύουν ότι τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά στις θεραπείες της κατάθλιψης της παιδικής ηλικίας.

Όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Ευρωκλινικής Παίδων

Ευστράτιος Πάλλης, Παιδοψυχίατρος